Orman Okulu Kriterleri Nelerdir?
Son günlerde orman okulu kriterlerini önemsemeden okul bahçesini orman okulu olarak tanıtmak ya da kalabalık insan gruplarını barındıran mesire alanları ve genel parkları orman okulu olarak tanıtma girişimlerine şahit olmaktayız.
Okulumuzun kuruluşundan itibaren takipçilerimize çocukların daha çok dışarı çıkmaları gerektiğini, açık havada eğitimin önemini ve çocuklara kazandırdıklarını sürekli anlatmaya çalıştık. Ve bütün anne babaların ve okulların çocukları daha çok doğaya çıkarmalarını desteklemek için farkındalık yaratma gayretinde olduk.
Okul binası dışında yapılan eğitimlere genel olarak sınıf dışı eğitim ya da dışarda eğitim denilebilir, ama orman okulu açmak yada yapılan eğitimin orman okulu olarak adlandırılması için uluslararası alanda belirlenmiş bazı kriterlerin sağlanması gerekmektedir.
Peki bu kriterler nelerdir?
Forest School Association (Orman okulu derneği) tarafından 2011 yılında iyi bir orman okulu uygulaması için kriter ve ilkeler belirlenmiştir( http://www.baskabirokulmumkun.net/iyi-bir-orman-okulu-uygulamasi-icin-gerekli-butun-kriter-ve-ilkeler/ ). Bu kriter ve ilkelere göre orman okulu açabilmeniz için orman okulu 3. Seviye eğitimini almanız gerekmekte. Bu eğitimi aldığınızda birçok ilke ve kriter yeterliliğini sağlamış oluyorsunuz.
Orman okulu, tek seferlik bir geziden ziyade, doğal bir ortam veya ormanlık alanda gerçekleştirilen sık ve düzenli ziyaretlerden oluşan uzun vadeli bir süreçtir. Planlama, adaptasyon, gözlem ve gözden geçirme orman okulunun tamamlayıcı elemanlarıdır. Klasik okul bahçelerinde yapılan eğitime orman okulu uygulaması denilemez.
Orman Okulu, farklı mevsimleri de içeren uzun bir süre boyunca, aynı öğrencilerden oluşan bir grupla en azından iki haftada bir kez olmak üzere düzenli olarak gerçekleştirilir. Sadece ilkbahar ve yaz aylarında arasıra ve düzensiz gerçekleştirilen gezilere doğa gezisi diyebiliriz ancak orman okulu eğitimi diyemeyiz. Piknik vs. için yapılan geziler de tabiki eğlenceli aktivitelerdir ancak orman okulu uygulaması değildir.
Orman Okulu programı, yapılan gözlemlere ve öğrenciler ile uygulayıcıların işbirliğine dayanan bir yapıya sahiptir. Bu yapı, öğrenme sürecinin aşamalarını açık bir şekilde göstermeye olanak sağlamalıdır. Orman okulu modeli çocuklara neler kazandırır? Herşeyi… Bu nedenle orman okulu programında öğrencilerin bilişsel, duygusal ve sosyal, motor, dil, özbakım becerilerinde kısa sürede maksimum seviyede geri dönüş sağlanmaktadır.
Her programın başlangıç ziyaretleri, fiziksel ve davranışsal sınırları belirler ve gelecekteki programların geliştirmesinde kullanılacak ilk gözlemleri yapma olanağı sağlar. Düzenli olmayan ziyaretlerde çocukların gözlem yapma olanakları kısıtlanmakta ve sekteye uğramaktadır.
Öğrenci ve doğa arasındaki ilişkinin gelişimini desteklemek için orman okulu, ormanlık ya da ağaçlandırılmış bir alanda gerçekleştirilir.
Ormanlık alanlar orman okulu programının ve öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamak için idealdir, keşfedilecek ve araştırılacak bir çevre, bir alan sağlarlar.
Orman okulu; çalışanlar, öğrenciler ve toplumun daha geniş kesiminde çevreyle ilgili olarak sürdürülebilir ve uzun vadeli davranış ve tutumların gelişebilmesi için doğa ile kurulan ilişkinin, düzenli kişisel deneyimler aracılığı ile beslenebilmesini amaçlar.
Orman okulu; kendini çabuk toparlayabilme becerisi, özgüven, bağımsızlık ve yaratıcılığı teşvik ederek katılımcılarının bütüncül gelişimini desteklemeyi amaçlar.
Orman Okulu; öğrencilerine, ortama ve kendilerine uygun, hesaplanmış riskler alma imkânı sunar.
• Orman okulu olanakları, bireyin doğuştan gelen motivasyonu, pozitif davranışları ve/veya ilgi alanları üzerine tesis edilir.
• Orman okulunda, araç gereçler ve ateş sadece öğrenciler bu araçları kullanmak için yeterli olarak değerlendirildiğinde ve gerekli risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra kullanılır.
• Herhangi bir orman okulu deneyimi öncesi öğretmen ve öğrenci işbirliği ile öğrencinin gelişim aşamasına uyarlanmış bir Risk-Fayda analizi gerçekleştirilir.
Orman okulu gelişim ve öğrenme için bir dizi öğrenci merkezli süreç kullanır.
• Orman Okulu, öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına cevap veren öğrenci merkezli pedagojik yaklaşım kullanılır.
• Uygulayıcı, programı hazırlarken dikkatli planlama yapabilmek, uygun diyaloglar ve sağlam bir etkileşim kurabilmek için pedagojiyi kullanır.
• Oyun ve seçim, orman okulu öğrenme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır ve oyun orman okulunda öğrenim ve gelişim için hayati olarak kabul edilmektedir.
• Orman Okulu, tüm öğrenme sürecinde yapılacak tercihler ve eğilimler için bir hareket noktası sağlar.
• Öğrenci ve uygulayıcıların kazanımlarını değerlendirebilmelerini, duygusal zekâlarını geliştirebilmelerini ve gelecek için plan yapabilmelerini sağlayan bir değerlendirme yapılması uygulaması her ziyaretin özelliğidir.
• Uygulayıcı gözlemi, orman okulu pedagojisi için önemli bir unsurdur. Gözlemler, orman okulunda temeli kurmayı sağlar ve deneyimleri öğrenmeyle ve gelişmeyle ilişkilendirir.
Orman okulları öncelikle herkese açık okullardır. Herkesin doğayı anlaması, takdir etmesi ve korumasına yardımcı olan bir program anlayışıdır. Bireylerin, öğrenmeye karşı içgüdüsel merakları ve olumlu tutumları üzerine inşa edilen yaklaşım, bireylere risk alma, tercih yapma ve öğrenmeyi başlatabilme fırsatları sunar. Bunun için yıl boyu yerel ormanlar ve ağaçlık ortamlara sürekli gidilir. Bu ortamların potansiyelinden yararlanılır. Bu süreçte mutlaka eğitimli ve nitelikli bir orman okulu liderine ihtiyaç vardır (Davis ve Waite, 2005). Orman yaklaşımı uygulanırken bazı temel özelliklerin de göz önünde bulundurulması gereklidir. Bu özellikler şöyle özetlenebilir (Andrachuk ve ark., 2014):
- Orman okulları yerel ormanlar, meralar, koylar, çayır ve kırlar, sahil şeritleri, doğal oyun alanları, dışarıdaki sınıflar gibi pek çok farklı mekânda gerçekleştirilir.
- Aynı doğal mekâna düzenli şekilde ve pek çok defa gidilerek, uzun-soluklu bir süreç yürütülür.
- Mekân ile sürekliliğe dayanan bir ilişki kurulmasına dayalıdır ve mekana-dayalı eğitim ilkelerini benimsenir.
- Sağlıklı, hareketli, boş durmayan ve çeşitlilik barındıran bir toplum oluşturmayı hedefler
- Çocukların ve gençlerin bütüncül gelişimine odaklanır
- Çocukları ve gençleri becerikli ve kapasitesi yüksek öğrenenler olarak görür
- Riskleri fark edip, yönetebilecek bilgili bir eğitimci aracılığıyla çocukları ve gençleri, destekler. Çocukların uygun düzeyde risk deneyimleme fırsatı olmalıdır, bu fırsat öğrenmenin ve sağlıklı gelişimin önemli bir parçasıdır.
- Orman yaklaşımının kuram ve uygulamalarını bilen ve bunlara sıkı sıkıya bağlı kalifiye eğitimciler/uygulayıcılar gerektirir
- Öğretmenlerin uzman rolü değil, kolaylaştırıcı rol üstlenmelerini gerektirir
- Açık-uçlu deneyimleri desteklemek üzere doğal ortamda bulunan materyallerden ve hareket ettirilebilen, taşınabilen, birleştirilebilen, yeniden tasarlanabilen, parçalanıp, bir araya getirilebilen her tür materyalden yararlanır.
- Sonuç kadar sürece değer verir.
- Eğitimcilerin deneyimsel, araştırma-odaklı, oyun-odaklı ve mekâna-dayalı yaklaşımlar kullanmasını gerektirir. Bunun için çocukların yaparak ve yaşayarak öğrenmeleri, kendi öğrenme süreçlerine öncülük etmeleri desteklenir.